« جایگاه زن از دیدگاه اسلام و مسیحیت با تکیه به شخصیت حضرت مریم (س) »
در آستانه میلاد با سعادت حضرت عیسی مسیح (ع)، جلسه دیالوگی با عنوان « جایگاه زن از دیدگاه اسلام و مسیحیت با تکیه به شخصیت حضرت مریم (س) » به همت آکادمی اسلامی آلمان در روز یکشنبه ۱۴ دسامبر ۲۰۱۴ با حضور مسلمانان و نیز نمایندگان کلیسای کاتولیک و پروتستان در مرکز اسلامی هامبورگ برگزار گردید.
این نشست علمی شامل برنامه های متنوعی از جمله: تلاوت آیاتی از سوره مبارکه مریم، سخنرانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ آیت الله دکتر رمضانی، سخنرانی آقای آلکس ماتیبا مسئول دیالوگ پروتستانهای شمال آلمان، سخنرانی آقای ریچارد نینشتیل مسئول دیالوگ کاتولیکهای شمال آلمان و رئیس مؤسسه تاریخ اسلام و مسیحیت و پاسخ به پرسشهای حاضران بود.
اولین سخنران این همایش آیت الله رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ بودند. ایشان در بخشی از سخنانشان هدف مشترک همه پیامبران الهی را هدایت انسان در مسیر صحیح بیان نموده و افزودند: این ایام از یک سو مصادف با تولد پیامبر خدا حضرت مسیح (ع) و نیز ایام رحلت پیامبر اکرم (ص) است که هر دو از پیامبران الهی و در یک مسیر بودند و هدفشان هدایت انسان در مسیر تکامل بوده است. از نظر مسلمانان قرآن انسان نگر و به دنیال معرفی درست انسان است و می خواهد هدف خلقت انسان و هر آنچه در شناخت راه و مقصد نقش دارد را معرفی کند.
قرآن گوهر و جوهر انسان را یک جوهر و حقیقت خدا محور معرفی می کند. اینکه انسان ذاتاً شرور یا گناه کار باشد از نظر قرآن مقبول نیست. انسان بهترین مخلوق خدا معرفی می شود و وقتی که خلقت انسان تمام می شود خدا خود را « احسن الخالقین» معرفی می کند. و با این تعبیر به دست می آید که انسان احسن المخلوقین می باشد.
قرآن نسبت به جایگاه حقیقی زن و مرد نگاه یکسان دارد. انسانیت ربطی به مذکر و مؤنث ندارد و هر دو برای یک هدف آفریده شده اند و زمینه تکامل برای همه وجود دارد. این دیدگاه که برخی می گویند حوا آدم را فریب داد از نظر قرآن مردود است بلکه قرآن این امر را به شیطان نسبت می دهد و این طور نبوده که زن عامل فریب انسان باشد و لذا فرمود: « فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ »
قرآن زوجیت را از آیات و نشانه های الهی بر می شمارد و می گوید زن به مرد و مرد به زن نیازمند است . به تعبیر قرآن زن و مرد لباس یکدیگرند و به هم آرامش می دهند. بر خلاف آنچه از پولس نقل شده است که از وظایف زن این است که به مرد آرامش بدهد و ارامش مرد تنها مورد توجه قرار گرفته است، قرآن آرامش مرد و زن را مورد توجه قرار می دهد و مرحوم علّامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه « وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً » فرمود: این سکونت و آرامش از هر دو طرف یعنی زن و مرد است زیرا ازدواج جمع زوج و زوجه به معنای همسر است و آن به زن و مرد اطلاق می شود.
به عنوان نمونه ارسطو درباره زن می گفت: زن چیزی نیست مگر مرد ناکام که در واقع خطای طبیعت است.
سقراط می گفت: وجود زن منشأ انحطاط و انحراف جامعه است، اما قرآن زن را عامل هدایت و معنویت می داند . افلاطون می گوید: برای زن و مرد برابری قائل است اما خدا را شکر می کند که مرد است و زن نیست.
از نظر اسلام زن و مرد هر دو کامل خلق شده اند و خداوند سعادت واقعی را در ایمان و عمل صالح می داند و هیچ فرقی بین زن و مرد نمی گذارد. « من عمل صالحا من ذکر و انثی فهو مؤمن »
ما معتقدیم که به علل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و… نسبت به زن در طول تاریخ بی مهرهای زیادی صورت گرفته است. البته در طول تاریخ دیدگاههای مختلف و انتقادی درباره زنان داده شده است. پیامبران الهی به طور جدّی مدافع حقوق زنان بوده اند. حضرت ابراهیم (ع)، حضرت موسی(ع)، حضرت عیسی(ع) و پیامبر اسلام همواره مدافع حقوق زنان و معرفی جایگاه واقعی آنان بوده اند .
رئیس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به مقام عصمت و طهارت حضرت مریم (س) از ایشان به عنوان الگوی نمونه برای زنان جهان دوران خود یاد کرده و افزودند: در قرآن کریم ۱۱۴ سوره داریم . یکی از سوره ها سورء نساء ( زنان) و دیگری سوره مبارکه مریم نام گذاری شده است. نام حضرت مریم (س) ۳۴ بار در قرآن آمده و بیش از ۳۰۰ آیه در مورد زن و حقوق زنان می باشد و برخی از آیات نیز در مورد معرفی زنان برجسته تاریخ می باشد.
قرآن کریم حضرت مریم (س) را مقبول و پذیرفته شده خدای متعال می داند. مادرش وقتی او را حامله بود نذر می کند که این فرزند که فکر می کرد پسر است نذر معبد باشد. « انّی نذرت ما فی بطنی محرراً» . حضرت مریم (س) تربیت شده خود خداست. حضرت زکریا متکفل او بود ولی تربیت او با خدا بود. « وانبتها نباتا حسنا» . از حضرت مریم (س) دو بار در قرآن به عنوان برگزیده نام برده شده است. او مقام طهارت و عصمت دارد . طهارت از هر نوع آلودگی و لذا از نظر مسلمانان او مطهّر و مقدّس است. او صدّیقه است. (بسیار راستگو) تمام وجودش، ظاهر و باطن صدق و راستی است. او الگو و حجّت برای زنان است. مریم (س) به کمال بندگی رسیده است. ( نشان دادن علم، حکمت، حلم، صبر …) همانطوریکه برای حضرت عیسی (ع) نقل شده است که بیماران را شفا می داد، همین نقش را قبلا مادرش حضرت مریم (س) داشته است. غذای آسمانی برای مریم در هنگامی که در محراب عبادت در معبد بندگی خدا را می کرد برای او نازل می شد.
خدای متعال با توجه به اینکه عده ای می خواستند به آن حضرت اتهام وارد کنند از او دفاع می کند و با سخن آوردن حضرت عیسی (ع) مقام عفّت، حیا، پاکی و عصمت جضرت مریم (س) را به اثبات می رساند و خداوند در حقیقت مدافع مؤمنان است چنانکه می فرماید:
« انّ الله یدافع عن الذین امنوا» خداوند حافظ حضرت مریم (س) بود و از او دفاع کرد.
قرآن شخصیت حضرت مریم (س) را به عنوان بنده ای از بندگان مقبول خدای متعال معرفی کرده تا جامعه بشری و خصوصا زنان بتوانند از آن شخصیت الهی به عنوان الگو در زندگی خود استفاده کنند.
سخنران بعدی این همایش آقای آلکس ماتیبا مسئول دیالوگ پروتستانهای شمال آلمان بودند. ایشان در بخشی از سخنانش از حضرت مریم (س) به عنوان یک موضوع مشترک بین ادیان اشاره کرده و افزود: در رابطه با حضرت مریم (س) در برخی از مسائل دیدگاههای مختلفی در بین کاتولیک ها، پروتستانها و نیز مسلمانان وجود دارد. اما ما باید به جای آن که به این اختلاف نظرها بپردازیم ابتدا به مشترکات و مسائلی که پیروان ادیان را به یکدیگر نزدیک تر می کند بپردازیم. البته اینکه دیدگاههای مختلف بیان و مطرح شود مانعی ندارد اما نباید باعث دوری پیروان ادیان از یکدیگر شود. خداوند پیامبران زیادی را به سوی بشر فرستاده است و ادیان هم در برخی از مسائل با هم تفاوت دارند ما نباید به این نکته بپردازیم که آیا منطق درونی آن دین غلط یا درست است بلکه باید دیدگاههای ادیان مختلف را در کنار یکدیگر قرار دهیم و مشترکات آن را بیابیم. برخی جایگاه حضرت مریم (س) را خیلی بالا می برند که انسان فکر می کند می خواهند به او جایگاه خدایی بدهند که باید از این نوع افراط و تفریط ها پرهیز نمود. نکته پایانی اینکه باید سعی شود در جلسات دیالوگ که مربوط به زنان است از سخنرانان زن هم برای سخنرانی و اظهار نظر دعوت شود.
آقای ریچارد نینشتیل مسئول دیالوگ کاتولیکهای شمال آلمان و رئیس مؤسسه تاریخ اسلام و مسیحیت بود. ایشان در بخشی از سخنانش به جایگاه والای حضرت مریم (س) در کلیسای کاتولیک اشاره کرده و افزود: حضرت مریم(س) در کلیسای کاتولیک از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. حضرت مریم(س) به واسطه رابطه خوبی که با خداوند داشت به عنوان پادشاه پاکان و مقدسان است. از او به عنوان یک انسان کامل و شفا دهنده یاد می شود و خیلی ها به او متوسل می شوند.
من خوشحال شدم که آیت الله رمضانی در رابطه تاریخ زندگی حضرت مریم (س) توضیحاتی دادند. من هم مانند ایشان بر این موضوع تاکید می کنم که ما باید به بررسی این موضوع بپردازیم که چگونه حضرت مریم (س) می تواند در زندگی امروزه برای زنان به عنوان الگو باشد. چند سال پیش کتابی در رابطه با زن چاپ شده بود و در آن نوشته شده بود که جایگاه روحی و روانی زنان از کودکان بالاتر نمی رود که کلیسا این مطلب را کاملا رد و محکوم کرد و گفت حضرت مریم (س) یک الگو برای زنان و مردان است.